Emocje to świadomy lub nieświadomy, subiektywny stan wewnętrzny (psychiczny), warunkujący określone działanie w obrębie somatycznym (np. uczucie gorąca, przyspieszone bicie serca czy rumieńce bądź drżenie rąk przy lęku), mimicznym (np. uśmiech przy radości, zaciskanie ust przy gniewie, grymas czoła przy niedowierzaniu) i/lub określone zachowanie (np. płacz przy żalu, agresja przy złości, skakanie do góry przy radości).
Emocje są krótkotrwałe i powstają w odpowiedzi na myśli lub zdarzenia.
Jak powstają emocje?
Emocje mogą powstawać w odpowiedzi na:
- znaczenie jakie jednostka przypisuje określonym wydarzeniom (ocena poznawcza)
- bodźce endogenne (wewnętrzne, psychiczne, powstające w umyśle) i egzogenne (czynniki świata zewnętrznego)
- działanie ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego
- własności motywacyjne (dążenia i cele, którym towarzyszą emocje).
Jakie są rodzaje emocji?
Poniżej zamieściłam pogrupowaną listę emocji:
Jak wpływają na nas emocje?
Emocje wpływają na nasze zachowanie a tym samym codzienne funkcjonowanie. Potrafią zmotywować do działania ale i pozbawić jakiejkolwiek motywacji.
Emocje nadają kształt komunikacji poprzez wyraz werbalny (dobór słów) oraz pozawerbalny (mimikę, gesty, postawę ciała jaką przyjmujemy podczas rozmowy).
Emocje tworzą i umacniają więzi. Pomagają lub przeszkadzają budować relacje.
Jak emocje wpływają na zdrowie?
Działanie emocji odbierane jest w różnych układach organizmu: nerwowym, hormonalnym, odpornościowym, krążenia a niekiedy nawet w pokarmowym. Negatywne emocje powodują wyrzut kortyzolu (hormonu stresu) do organizmu oraz cytokin mających wpływ na stany zapalne organizmu, choroby serca i powstawanie nowotworów. Przewlekły stres negatywnie wpływa na funkcjonowanie układu krążenia i układu nerwowego, zwiększając ryzyko depresji, chorób serca i cukrzycy typu II. Pozytywne emocje obniżają poziom stresu, pobudzają wydzielanie oksytocyny (hormonu szczęścia) czy endorfin i działają korzystnie na funkcjonowanie układu odpornościowego.
Emocje mogą być podłożem:
- zaburzeń somatycznych
- zaburzeń lękowych, nerwicowych, fobii i ataków paniki,
- problemów ze snem,
- nadmiernej bierność,
- pobudzenia ruchowego,
- napięcia mięśniowego (np. w okolicy karku),
- wycofania z relacji/izolacji społecznej
- problemów z wyrażaniem i okazywaniem uczuć,
- wybuchów złości,
- zaburzeń apetytu (zmniejszone bądź nadmierne łaknienie),
- problemów z koncentracją i skupieniem,
- zmienności zachowań,
- dolegliwości ze strony układu pokarmowego (w tym spowolniona lub przyspieszona perystaltyka jelit).
Jak sobie radzić z emocjami?
Pierwszym krokiem do pracy z emocjami jest znalezienie bezpiecznego ujścia dla nich.
Po drugie ważne jest również ich uświadomienie (ocena poznawcza). Zdając sobie sprawę z przyczyn występowania konkretnych emocji (bodźców) i mechanizmów ich powstawania, można pracować nad zmianą reakcji (zachowania). Warto zadać sobie również pytania: po co ta emocja się pojawia, co chce mi powiedzieć, przed czym chce mnie uchronić, bo każda emocja pełni jakąś funkcję a nie zagłuszając je nie słuchamy własnego organizmu.
Psycholog bądź psychoterapeuta wspierają Pacjenta w tym procesie, zwracając uwagę na zdarzenia, myśli i interpretacje, jakie są nadawane tym zdarzeniom oraz końcowe zachowanie będące efektem pojawienia się emocji. Terapeuta pomaga odkryć tę ścieżkę oraz przebudować ją w sposób zdrowy i wspierający Pacjenta.
Przeczytaj także: